Hier haken we in op data uit het leven en werk van M.C. Escher, kriskras door de tijd maar toch actueel. Geniet het hele jaar door van achtergrondverhalen, anekdotes en weetjes over deze fascinerende kunstenaar.
In oktober 1956 maakte Escher de houtgravure Kleiner en kleiner. Het is de meest gedetailleerde van al zijn werken. De ultieme getuigenis van zijn kunnen.
In zijn eigen woorden:
"Het oppervlak van elk reptielvormig element van dit patroon wordt systematisch en continu gehalveerd in de richting van het centrum, waar theoretisch zowel het mateloos kleine formaat als het oneindig grote aantal wordt bereikt. In de praktijk echter komt een houtgraveur gauw aan het einde van zijn doorzettingsvermogen. Hij is afhankelijk van vier factoren: de kwaliteit van zijn houtblok, de scherpte van zijn instrument, de vastheid van zijn hand en zijn gezichtsvermogen (goede ogen, veel licht en een sterk vergrotende lens). In het onderhavige geval werd de halvering der figuren ad absurdum doorgevoerd. Het kleinste dier dat nog een kop, een staart en vier poten heeft, is circa 2 mm lang."
In de herfst- en wintermaanden van 1930-1931 was Escher bijzonder productief. In het voorjaar had hij een reis door de Italiaanse provincies Campanile en Calabrië gemaakt, samen met zijn vrienden Giuseppe Haas-Triverio, Roberto Schiess en Jean Roussett. Zijn indrukken werkte hij van oktober tot februari uit in een hele serie houtsnedes en litho's. 13 stuks in totaal. De houtsnede van Palizzi in Calabrië is de eerste van de serie.
Escher heeft het onherbergzame eiland Corsica meerdere malen bezocht. Hij was gefascineerd door de rotsformaties, de hoogteverschillen, de bergmassieven, kloven, rivieren, baaien en kusten. Hij maakte er vele tekeningen en foto's en zijn reizen hebben tot een hele serie houtsnedes, houtgravures en litho's geleid.
Het is Dierendag, dus aandacht voor dieren in het werk van Escher. Moeilijk is het niet om er eentje te vinden. Het wemelt ervan in zijn werk, vooral in zijn vele vlakvullingen. Op talloze manieren weet hij vogels, vissen, hagedissen, paarden, honden, vlinders en allerlei soorten insecten aan elkaar te verbinden.
Vanwege onze laatste wissel, waarbij een aantal werken uit zaal 1 naar het depot is gegaan, is er nu een bijzondere serie van bij elkaar horende werken te zien: 9 (van de 25 in totaal) houtsnedes uit de Emblemata serie die Escher in 1931 heeft gemaakt.
Eerder lieten we hier al Paddenstoel zien uit die serie. Vandaag is er aandacht voor Vlinder. Hierin plaatst Escher een vlinder (een kleine vos, een koninginnenpage, wie weet het?) in een rijkgeschakeerd palet van bloemen en planten.
In september 1941 begon Escher aan de houtsnede Vissen, het eerste werk dat hij maakte in zijn nieuwe woonplaats Baarn. In zijn agenda schreef hij precies op hoe het proces verliep.
12 sep: 'bij nacht visschen-houtsnee-idee.'
13 sep: 'ermee begonnen.'
07 okt: '1e plank Visschen begonnen.'
16 okt: '2e plank Visschen begonnen.'
23 okt: '3e plank Visschen begonnen.'
De bevrijding van mei 1945 werkte voor Maurits Escher persoonlijk maar ook als kunstenaar bevrijdend. In de 2e helft van dat jaar maakte hij Balkon, Dorische zuilen, Drie bollen I en een houtsnede voor de Tijdelijke Academie in Eindhoven. Hij was ook nog bezig met de litho Toverspiegel, die in januari 1946 af zou zijn. In Drie bollen I, van september dat jaar, demonstreert hij op uiterst secure manier hoe je een driedimensionale vorm op het platte vlak kunt suggereren.
In september 1935 maakte M.C. Escher een houtsnede voor zijn neef ir. Anne Escher (1895-1971). Die was oprichter en directeur van Ir. Escher’s Constructiewerkplaatsen en Machinefabriek N.V. Het in 1925 opgerichte bedrijf zou uitgroeien tot een groot metaalbewerkingsbedrijf dat in de jaren 50 de grootste fabriekshal in Den Haag had.
In 1930 was de fabriek begonnen met het toepassen van elektrisch lassen. Maurits Escher gebruikte de lasser met zijn kenmerkende kap voor de houtsnede die als logo moest dienen voor het drukwerk van zijn neef.
In september 1956 ontwierp Escher een nieuwjaarskaart voor de PTT. Het motief met de gevleugelde enveloppen zou hij later (in iets aangepaste vorm) hergebruiken toen diezelfde PTT hem in 1967 vroeg of hij zijn Metamorphose II kon 'verlengen'. De bestaande 4 meter zou 7 meter moeten worden.
Op 2 september 1954 werd in Amsterdam het Internationaal Mathematisch Congres geopend. Dit is de grootste wiskundige conferentie ter wereld, eens in de vier jaar gehouden, waarop de beroemde Fields-medaille wordt uitgereikt. Ter gelegenheid van het IMC werd in het Stedelijk Museum een grote eenmanstentoonstelling over Escher gehouden. Het organisatiecomité, onder leiding van de Amsterdamse wiskundige professor N.G. de Bruijn, plaatste Escher op een voetstuk als een unieke schakel tussen kunst en wiskunde.