Escher in de bioscoop

Sinds 12 april draait Het oneindige zoeken in de bioscoop, een bijzondere film die bezoekers in anderhalf uur tijd diep tot M.C. Escher door laat dringen. Gun uzelf de kans om hem op deze manier te leren kennen en kom daarna naar Escher in Het Paleis om het schitterende werk van deze kunstenaar van dichtbij te bewonderen en te bestuderen.

‘Ik ben bang dat er maar één persoon in de wereld is die een echte goede film van mijn werk kan maken; ik zelf.’

Dit schreef Escher in 1969 aan een Amerikaanse verzamelaar van zijn werk. En dat is precies wat Escher in de film Het oneindige zoeken doet: hij is de regisseur, niet letterlijk maar symbolisch. Escher was namelijk naast een visionair grafisch kunstenaar ook een scherp waarnemer die zijn observaties in honderden brieven, artikelen, dagboeken, lezingen en catalogi beschreef.

Zijn persoonlijke documenten zoals brieven en dagboeken, die deels niet eerder gepubliceerd zijn, geven meer dan zijn lezingen en boekteksten, een prachtig beeld van wie hij was, wat hij dacht en voelde, waar hij naar op zoek was en op zoek bleef. Persoonlijker, poëtischer en puntiger dan Escher zelf deed in zijn in zijn privédocumenten, kunnen zijn emoties en gedachten niet verwoord worden.

De makers raakten ervan overtuigd dat Escher zelf een stem moest hebben en hem zijn verhaal in zijn eigen woorden moesten laten vertellen. Daarvoor maakte de scenaristen uitsluitend gebruik van de teksten uit Eschers talloze brieven en dagboeken die zij gedurende ruim anderhalf jaar gedigitaliseerd en op datum hebben gelegd. Op basis van dit materiaal geeft Escher in zijn eigen woorden een zeer aangrijpend en persoonlijk beeld van zijn leven met al zijn angsten, twijfels, successen, politieke beschouwingen en zijn verwondering en natuurlijk met ‘zijn’ visie op zijn eigen werk. De kijker wordt meegenomen in zijn levenslange zoektocht, zijn emoties, zijn spel en zijn gepuzzel.

De bioscoopbezoeker ziet de film door de ogen van Escher zelf, de camera is Escher. Doordat het verhaal van de film in de ik-vorm verteld wordt, wordt de kijker door Escher bij de hand genomen en meegenomen op reis door zijn leven. Hij legt uit wat hem zo fascineerde in Italië waar hij bijna 20 jaar woonde. We volgen hem op de voet op zijn trektochten door de bergen van Italië, Zwitserland en Spanje op zoek naar inspiratie. Zijn bezoek aan het Alhambra zal een keerpunt in zijn leven blijken en later leiden naar de werken die eerst Amerika veroverden en later de hele wereld.

Om zijn fantastische gedachten en de onmogelijke werelden in zijn prenten inzichtelijk te maken zijn er zeer realistische en hoogwaardige 3D-animaties gemaakt. Ze laten zien hoe Escher dacht en uiteindelijk tot zijn bijzondere visie en werk kwam. Om zijn eigen verhaal in een context te plaatsen worden interviews gebruikt met de zonen van Escher. Hun getuigenissen zijn een directe aanvulling maar ook een reflectie op het eigen verhaal. Dat geldt ook voor een popster-icoon als Graham Nash, die dankzij Escher de ‘kunst’ heeft ontdekt. Hij kan vertellen over de invloed die Escher had op zijn wereld in de jaren zestig van de vorige eeuw en onderstreept visueel dat Escher een kunstenaar van wereldfaam is. De film begint en eindigt met een collage van beeldfragmenten die laten zien hoezeer Eschers werk in het DNA van de huidige tijd verankerd is en ‘geciteerd’ wordt zoals in strips, in de reclame, in films, tatoeages, dans etc. en hoezeer zijn inventies mensen nog altijd inspireren.

De makers

Robin Lutz (productie, camera, regie)

Robin Lutz, Audiovisuele producties, is opgericht in 1988. Core business van het bedrijf is het maken van culturele documentaires voor televisie, bioscoop en het onderwijs. De documentaires over o.a. literatuur, geschiedenis, architectuur, beeldende kunst, restauratie en filosofie zijn inhoudelijk verantwoord door het team van deskundigen dat voor elke productie apart samengesteld wordt. In binnen- en buitenland zijn diverse documentaires de afgelopen jaren dan ook in de prijzen gevallen.

CulturAlly (co- en fieldproductie)

CulturAlly is opgericht in 2014 door kunsthistorica Marijnke de Jong om culturele organisaties op inhoudelijk en organisatorisch terrein te kunnen ondersteunen. Marijnke de Jong was van 1981-1992 werkzaam als wetenschappelijk medewerker van het Rijksprentenkabinet/Rijksmuseum, waar zij deskundigheid op het gebied van de grafische kunsten opdeed. Specialisatie in de combinatie kunst en illusie verwierf zij als directeur van Panorama Mesdag in Den Haag (2001-2014).

Moek de Groot, NCE (montage)

Moek is in 1998 afgestudeerd aan de Filmacademie te Amsterdam in de richting montage. Na 10 jaar aan zeer uiteenlopende programma’s bij KAOS gewerkt te hebben heeft Moek in januari 2008 zijn eigen montage bedrijf opgericht.

Koos Westhoff (licht, grip)

Koos Westhoff heeft een achtergrond als fotograaf en is al meer dan twintig jaar werkzaam als gaffer/belichter bij film en videoproducties.

Mirage 3D (animaties)

Mirage 3D is a company that specialises in producing immersive fulldome films for digital dome theatres and science centres, and is the leading company in this field.

Bob Kommer Studio’s (geluidsnabewerking)

Bob Kommer studio’s is een van de langst bestaande geluidsstudio’s van Nederland en werden in 2004 genomineerd voor het beste geluid.

Sir Roger Penrose (beschermheer)

Brits wis- en natuurkundige en emeritus hoogleraar wiskunde aan de Universiteit van Oxford en tevens hoogleraar meetkunde aan het Gresham College in Londen. Hij heeft Escher goed gekend.

Adviseurs

Prof. Dr. J.L. Locher, oud directeur van het Gemeentemuseum Den Haag
Dhr. M. Veldhuysen, directeur van M.C. Escher Foundation