Hier haken we in op data uit het leven en werk van M.C. Escher, kriskras door de tijd maar toch actueel. Geniet het hele jaar door van achtergrondverhalen, anekdotes en weetjes over deze fascinerende kunstenaar.
Vorige week is een vitrine onthuld in Escher in Het Paleis met daarin een bijzondere schenking. Deze komt van de heer en mevrouw Hoogendijk-Floor. Gedurende de jaren heeft dit echtpaar meerdere werken van M.C. Escher aangeschaft, die recentelijk aan Escher in Het Paleis zijn geschonken. In hun bezit waren onder meer een vignet met vissen en het bijbehorende houtblok. Escher heeft maar weinig intacte houtblokken achtergelaten na zijn dood en de meesten daarvan zijn in particulier bezit. Deze gift is voor het museum daarom van onschatbare waarde.
Escher was een wandelaar en een kijker. Dat zijn twee liefhebberijen die gelukkig prima te combineren zijn. In zijn Italiaanse jaren maakte hij elk voorjaar een lange trektocht door toen nog onherbergzame streken als de Abruzzen en Calabrië. Hij keek zijn ogen uit en verwonderde hij zich over de schitterende natuur en het eigenzinnige landschap dat hij daar aan trof. Daarbij bekeek hij de omgeving op zowel op micro- als macroniveau. Hij kon met net zoveel bewondering naar een plantje of een insect kijken als naar een berg of een kustlijn. Nadat hij in 1941 naar Baarn was verhuisd, ging hij fanatiek door met dat wandelen en kijken. Hij liep vele uren door de bossen rond zijn woonplaats, met net zoveel aandacht voor de Nederlandse natuur als voor de Italiaanse.
In het voorjaar van 1933 was hij op Corsica, het Franse eiland dat gevoelsmatig net zo goed bij Italië had kunnen horen. Corsica was lang onderdeel van het Romeinse rijk en was daarna honderden jaren bezet door de Republiek Genua. Pas na de Franse Revolutie werd het een integraal deel van Frankrijk. Het onherbergzame eiland oefende een grote aantrekkingskracht uit op Escher, vanwege het ruige en afwisselende landschap en het gebrek aan mensen.
Even verdwaald raken in de wereld van M.C. Escher. Willen we dat niet allemaal?
Een paar maanden geleden kwam mij voor het eerst het nieuwste prentenboek van Wouter van Reek onder ogen. De illustrator en prentenboekmaker heeft zich voor dit boek laten inspireren door niemand minder dan M.C. Escher. Op speelse wijze licht Wouter de bètakant van het werk van Escher uit in een boek voor jong en oud.
Het project waar Wouter dag in, dag uit aan werkte, leidde tot het idee voor een speelse en vrolijke tentoonstelling in Escher in Het Paleis.
In mei 1971 maakte Escher zijn laatste vlakverdeling, een tekening in Oost-Indische inkt en waterverf van een figuurtje dat hij zelf een 'spookje' noemde. Het was de laatste in een lange serie in schriften gemaakte vlakvullingen, maar het was ook in een ander opzicht een opmerkelijke tekening.
In 1962 was de Britse wiskundige Roger Penrose in Nederland en hij bezocht Escher in zijn huis in Baarn. De twee hadden elkaar leren kennen nadat Penrose werk van Escher had gezien tijdens het Internationaal Mathematisch Congres in 1954. Ze begonnen een briefwisseling die in 1960 zou leiden tot de prent Klimmen en Dalen. Penrose is zijn hele carrière gefascineerd geweest door vlakvullingen, een fascinatie die hij deelde met Escher. Penrose kreeg van Escher een prent en hij gaf zijn gastheer op zijn beurt een houten puzzel.
Van 5 tot 31 mei 1955 was er in het Stedelijk Museum in Amsterdam een tentoonstelling te zien onder de naam 'Kunstenaars herdenken 5 mei'. Deze viel samen met de eerste nationale herdenking: 5 mei 1955 was het voor het eerst dat Bevrijdingsdag als nationale feestdag in Nederland werd gevierd. De tentoonstelling was een initiatief van de gelijknamige stichting die op 1 april van dat jaar was opgericht. Escher was onder andere vertegenwoordigd met Andere Wereld en met Rimpeling.
Op 28 april 1955 was Escher in ribfluwelen broek en hemdsmouwen in zijn atelier aan het werk toen hij bezoek kreeg van een wethouder en de gemeentesecretaris van Baarn. Waaraan hij op dat moment precies werkte, is niet duidelijk. Het kunnen herdrukken zijn van bestaande prenten, bijvoorbeeld zijn vier meter lange Metamorphose II, waarnaar veel vraag was. Of zijn in opdracht gemaakte litho Bevrijding, die hij maakte voor de tiende Bevrijdingsdag op 5 mei van dat jaar. De wethouder en de secretaris vertelden hem dat de koningin hem tot Ridder in de orde van Oranje Nassau had benoemd.
Morgen is het Pasen. Een mooi moment om stil te staan bij het dood en de wederopstanding van Jezus, zou je zeggen. Maar dat doen we niet. Pasen is een christelijk feest maar het heeft inmiddels ook een lange culturele en toeristische traditie. Dat uit zich in paasvuren, paasoptochten, paaseieren en natuurlijk de verschijning van de paashaas; de niet-godsdienstige personificatie van het van origine christelijke feest. Net zoals de Kerstman dat is voor Kerstmis. Met de traditie van het feest hield Escher zich als niet-gelovige niet zo bezig maar hij heeft wel een haas en twee konijnen in zijn werk afgebeeld. Duidelijk niet als paashaas, maar we lichten ze in dit geval toch even uit.
In april 1952 werden er 400 afdrukken gemaakt van de litho Tegenstelling (Orde en chaos). Machinaal, vanwege de enorme oplage, maar wel onder toeziend oog van Escher. Het was een opdracht van de VAEVO (Vereniging tot bevordering van het Esthetische element in het Voortgezet Onderwijs) die de prenten zou verspreiden over scholen in Nederland. Op die manier zou de jeugd op een laagdrempelige manier in aanraking kunnen komen met zijn werk.
Van 3 tot 13 april 1932 ging Escher mee met een archeologische expeditie naar het schiereiland Gargano onder leiding van de Italiaanse professor Ugo Rellini. Rellini was een van de eerste archeologen die dit bergachtige gebied onderzocht. Het schiereiland dringt ongeveer 70 kilometer de Adriatische Zee in en is ook wel bekend als het 'Spoor van de laars'. Het bijzondere gebied is in 1995 uitgeroepen tot nationaal park. De Garganische kust behoort tot de meest woeste van Italië. Het hoofdkwartier van de expeditie was de plaats Peschici en het hoofdonderwerp was de Manaccoragrot, ook wel bekend als de Grotta degli Dei (grot der goden). Ook bij Monte Pucci werden opgravingen gedaan. Daar bevond zich een necropolis met honderden ondergrondse graftombes. In het team van Rellini werkte ook de Nederlandse archeoloog Hendrik Leopold en hun Duitse collega Elise Baumgartel.
Sinds het Brexitreferendum op 23 juni 2016 is het Verenigd Koninkrijk in een constante staat van verwarring over de toekomst van de natie en de relatie met het Europese vasteland. Afgelopen vrijdag was het B-day maar zelfs die keiharde deadline werd niet gehaald. Theresa May, de dame die alles in goede banen had moeten leiden, bleek vooral het lijdend voorwerp van deze verwarring. Hoewel de stemming rond Brexit nog steeds vooral heel pessimistisch is, is er een beroepsgroep die er ook deels van geniet. Al bijna drie jaar spugen de cartoonisten een onuitputtelijke stroom aan politieke prenten uit over de Brexit. Daarin speelt M.C. Escher een opvallende rol.