Emma, moeder van de moderne monarchie

Elk najaar sluit Escher in Het Paleis aan bij de festiviteiten rond Prinsjesdag. In 2017 was het thema van het Prinsjesfestival: Tijd om elkaar te vinden. Het was een goede aanleiding om Koningin-moeder Emma eens extra voor het voetlicht te brengen. Dat deden we in samenwerking met het Nationaal Archief. De presentatie stond in de mooiste zaal van Emma’s winterpaleis: de balzaal. Daar waren onder andere de originele Troonrede uit 1891 en een aantal bijzondere memorabilia aan de bezoeken van Emma aan de provincies te zien.

Ook stonden er een Huldeblijk van het Nederlandse volk en een Zilveren Engel. De Zilveren Engel is een geschenk ter gelegenheid van een bezoek van koningin Wilhelmina aan Maastricht. Het Huldeblijk is een teken van de waardering dat Emma op 31 augustus 1898, bij afloop van haar regentschap, kreeg van het Nederlandse volk.

Wanneer koning Willem III in 1890 na een ziekbed overlijdt, is zijn opvolgster Wilhelmina nog minderjarig. Emma van Waldeck-Pyrmont valt daarom in als regentes totdat haar dochter oud genoeg is. Emma is wellicht niet de bekendste Oranje, maar ze heeft bijzonder veel betekend voor het voortbestaan van de monarchie. En dat terwijl zij haar regentschap (1890-1898) begon met een achterstand: ze was jong, kwam niet uit Nederland (ze was van origine Duits) én ze was vrouw.

In een tijd waarin er nog geen kiesrecht was voor vrouwen in Nederland, was Emma het eerste vrouwelijke staatshoofd op de Nederlandse troon. In een tijd van toenemend nationalisme en polarisatie, juist toen, wist ze het Nederlandse volk te verbinden en het koningshuis positief onder de aandacht te brengen.

Emma was niet alleen plichtsgetrouw, intelligent, doortastend en onpartijdig; ze was ook zichtbaarder dan haar voorgangers. Met een uitgekiende publiciteitscampagne wist ze de koninklijke familie positief onder de aandacht te brengen en ze reisde met haar dochter door het hele land. Zo stoomde ze niet alleen de jonge Wilhelmina klaar voor haar toekomstig koningschap, ze stoomde het land klaar voor haar dochter. Emma was de moeder van de moderne monarchie.